Сэтгэл судлалын үүсэл хөгжил

1.МЭӨ 387 он – Эртний Грекийн сэтгэгч Платон нь оюун ухааны процесс мөн түүний бүтэц үйл ажиллагаа нь тархинд явагддаг гэж үзсэн.
2.МЭӨ 335 он – Эртний Грекийн сэтгэгч Аристотель нь зүрхэнд хүний оюун ухаан байдаг гэж үзсэн.
3. МЭӨ 100 он – Хожим олдсон археологийн олдвор бичээсд хүний темпераментийн хоёр туйлын талаар бичсэн байдаг.
4. 398 онд – Фрейдийн далд ухамсрын ойлголтын талаарх анхны санааг А.Августин дэвшүүлсэн.
5. 705 онд – Иракын Багдад хотноо анхны сэтгэл мэдрэлийн эмнэлэг нээгдсэн.
6. 850 онд – Аль-Кинди одоогийн психотерапигийн хөгжмийн сэтгэл заслын аргыг өвчтөнгүүдэд хэрэглэсэн.
7. 900 онд – Аль-Балхи “Оюун ухааны эрүүл мэнд” хэмээх ойлголт дэвшүүлж сэтгэл мэдрэл болон физиологийн өвчний учир шалтгааныг тайлбарлах гэж хичээсэн.
8. 1021 онд – Аль Хайсам нүд түүний үүрэг , онцлогийн талаар тухайн үеийн бусад эрдэмтэд ч судалж байв.Харааны эрхтний гол мэдрэх хэсэг нь урьд өмнө үзэж байснаар нүдний болорлог биш , харин нүдний торлог бүрхүүл болохыг нээсэн явдал нь дундад зууны сэтгэц-физиолгийн шинжлэх ухааны ололт байлаа.
9. 1025 онд – Ибн Сина сэтгэцийн талаарх хоёр онол боловсруулсан.Тэрбээр анагаах ухааны чиглэлийн үзэл санаагаа “Канон” онолдоо тусгаж сэтгэцийн үйл ажиллагаа бүхэлдээ уураг тархинаас хамаардаг гэсэн санааг дэвшүүлжээ.
10. 1035 онд – Аль Бируни хариу үйлдэл хийх хугацааг туршилтаар тогтоосон.
11. 1200 онд – Маймонидес тухайн үеийн төрөл бүрийн сэтгэл мэдрэлийн өвчнийг судалж бичсэн.
12. 1590 онд - Филисофич Рудольф Гоклениус “Сэтгэл судлал” буюу Psychology хэмээх нэр томъёог анх хэрэглэж эхэлсэн.
13. 1672 онд – Томмас Виллис тархины бүтэц үүргийг анатомын шинжлэх ухаан талаас нь судалсан.
14. 1774 онд – Франц Месмер нь сэтгэл мэдрэлийн өвчний талаар судалж эмчлэх арга нээж месмеризм буюу одоогоор ховс гэж нэрлэдэг байна.
15. 1793 онд – Philippe Pinel Шоронд ял эдэлж буй хүмүүсийн сэтгэл мэдрэлийн өвчнийг судалсан.
16. 1834 онд – Эрнст Хейнрик дифферинциал сэтгэл судлалын онолыг бичсэн.Өнөө үед Веберийн хууль гэж нэрлэх болсон.
17. 1848 онд - Phineas Gage-н толгойнд лоом зоогдож тархины духны хэсэг нь гэмтэж зан чанарын хувьд өөрчлөгдсөн боловч тэрээр амьд үлдсэн.
18. 1859 онд – Чарлез Дарвин хувьслын онол.

Сэтгэл судлал сонирхолтой зургууд

Хүнд илрэх хямралын шинж

Стресс эрvvл мэндэд хэрхэн нөлөөлдөг вэ?

“Өвчингvй бол жаргал
Өргvй бол баян”.
Д.Нацагдорж
Хvрээлэн буй орчноо төгс боловсронгуй биш хэмээн сэтгэл дундуур явах нь сэтгэцийн эрvvл мэндэд ихээхэн уршиг тарьдаг билээ. Үнэн хэрэгтээ тийм биш бөгөөд хvмvvст л тэгж санагддаг. Амьдралаас “гэрэл гэгээтэй” зvйлийг олж харж, мэдэрч чаддаггvй, зөвхөн “харанхуй” талаас бvхнийг vнэлж дvгнэхээс илvv муу зvйл байхгvй. Нөгөө талаас, муу юм огт байдаггvйсэн бол “муу” гэх ухагдахуун байхгvй, бас тvvнгvйгээр “сайн” гэгчийг тодорхойлох бас мэдрэх боломж vгvй юм.

Сэтгэцийн эрvvл ахуй гэдэг нь хvний сэтгэл санааг эрvvлжvvлэх гэсэн утгатай бөгөөд дvрэм журам нь бvрэн тархаагvй, дасал болоогvй ойлголт байж болох юм. Хvмvvс хоол идэхийн өмнө гараа угааж заншсан шиг сэтгэцийн эрvvл ахуйндаа анхаарлаа хандуулан эрvvл мэндээ хамгаалах нь чухал.
Сэтгэл санааны эрvvл мэндээ хамгаалах vндсэн баримтлал.“Юм инээдтэй харагдаж байгаа болоод бид инээж байгаа биш, харин бид инээж байгаа учраас л тэр зvйл инээдтэй харагддаг”. У. Жеймс
* Сэтгэл санаа өөдрөг байлгах хамгийн сайн “сэтгэл засалч” бол амжилт юм.

Танин мэдэх процесс- Ой

Хүн өөрийн амьдралын туршлагаа оюун ухаан буюу тархиндаа хадгалж хожим түүнийг сэргээн санах процессыг ой тогтоолт гэнэ.                                                                                 

Ой санамжаа сайжруулах 10 арга
Ой санамжийг “мэдрэхүйн”, “богино хугацааны”, “урт хугацааны” гэж гурав ангилсан Фиелдинг “Ой санамжаа сайжруулах 10 аргыг” тодорхойлж байна:

1. Ой санамжаа яаж ажилладгийг мэд. Ой санамжаа хэрхэн ажилладгийг мэдэх нь сайжруулах арга замыг олоход тань тусална. Ой ухааны ажиллахтай холбоотой хүчин зүйлс нь: ой санамж, мэдээллийг буулгах, нэгтгэх, хураах болон хадгалах явц юм. Хүн амьдрах хугацаандаа тохиолдсон зүйл, өөрөө хүссэн зүйлээ санаатайгаар сурдаг. Шинэ мэдээлэл мэдрэхүйн ойноос богино хугацааны ой санамжинд шилжин дурсамж болж үлдэнэ. Тиймээс бид ерөнхий болон хувийн мэдээллийн арга байдаг гэж хэлж болно. Арга замаа хэрэгжүүлэхийн тулд анхаарлаа төвлөрүүлэх хэрэгтэй.